Waarom is veranderen zo moeilijk?

We willen veranderen op het moment wanneer we klem zitten. Het moet anders. Zo gaat het niet verder. Toch is veranderen ontzettend moeilijk. Waarom eigenlijk?

Verandering gaat in 3 stappen:

1. Je bewust worden dat het anders moet
2. Je overtuigingen over jezelf aanpassen
3. In actie komen

De meesten van ons komen niet verder dan stap 1 – we zijn ons bewust dat het anders moet. Sommigen gaan meteen van stap 1 naar stap 3 – we ondernemen actie. In beide gevallen, is er geen sprake van blijvende verandering.

Dat komt omdat we stap 2 overstaan. Onze belemmerende overtuigingen kennen en ze aanpassen is cruciaal om van de verandering een feit te maken.

Wat zijn overtuigingen?

Overtuigingen over onszelf zijn verhalen die we onszelf vertellen. Dat zijn gedachten die we geloven, zoals: “Ik kan het niet.”, “Ik doe er niet toe.” of “Ik hoor er niet bij.”

Onze overtuigingen beïnvloeden onze keuzes, wat we wel en niet doen en hoe we met andere mensen omgaan. Deze overtuigingen remmen ons en houden verandering tegen.

Overtuigingen zijn automatische gedachten en gevoelens. Als we steeds hetzelfde denken en voelen, dan doen we ook steeds hetzelfde. Belemmerende overtuigingen aanpakken is daarom een belangrijke stap in het veranderingsproces.

Welk verhaal vertel je aan jezelf?

Onze overtuigingen ontstaan onder invloed van mensen die belangrijk voor ons zijn. Denk aan je vader, moeder, broers of zussen, andere familieleden, verzorgers, leerkrachten, vrienden etc.

Maak een lijst van belangrijke personen in je leven en noteer wat voor invloed zij op jou hebben gehad.

Wat hebben ze jou geleerd? Over jezelf, over anderen en over de wereld.

Wat voor stempel hebben ze op jou gedrukt?

Wat draag je nog steeds met je mee?

Het stempel dat ik heb meegekregen is: Ik hoor er niet bij.

Deze stempels zijn overtuigingen die we geloven. Het zijn basismotieven die ons leven vormen.

3 basismotieven die ons leven vormen

Als kind zijn we sterk gericht op anderen. We hebben anderen nodig om te overleven. We leren van hen hoe het moet. We geloven en vertrouwen onze ouders en verzorgers omdat ons leven van hen afhankelijk is. We hebben in het begin geen reden om ze niet te vertrouwen. Op basis van wat zij zeggen en hoe ze ons behandelen, ontstaan onze overtuigingen over onszelf – verhalen die we aan onszelf vertellen. Onze basismotieven.

3 belangrijkste basismotieven zijn:

1. Ik hoor er niet bij.
2. Ik doe er niet toe.
3. Ik kan het niet.

Basismotieven zijn verhalen die we onszelf vertellen. Ze zijn meestal negatief en ze bepalen wat we doen en hoe we in de wereld staan. Ze sturen onze waarneming aan. Deze verhalen staan aan de basis van alles wie we zijn. Negatieve basismotieven vormen onze identiteit die is gebaseerd op zelfafwijzing.

3 strategieën die voorkomen dat we ons ellendig voelen

De overtuigingen die we over onszelf hebben, hebben te maken met anderen. We zijn bang om afgewezen, genegeerd of onderschat te worden en daarom doen we wat anderen van ons verwachten. Omdat we willen overleven, dus bij de groep willen horen, passen we ons voortdurend aan anderen aan. We ontwikkelen strategieën om ons niet ellendig te voelen. Deze strategieën zijn leefregels, die passen bij de basismotieven:

1. Ik moet altijd alles alleen doen.
2. Ik moet eerst voor anderen zorgen.
3. Ik moet het perfect doen.

Deze strategieën verhinderen dat we de nare waarheden van de basismotieven voelen:

1.

Wanneer ik altijd alles alleen doe, voel ik me niet buitengesloten. Ik vermijd dan het gevoel van ‘Ik hoor er niet bij.’ Maar daarmee voldoe ik nooit aan mijn behoefte om erbij te horen want ik vermijd verbinding.

2.

Wanneer ik altijd voor anderen zorg, dan verlaten ze me niet. Ik vermijd dan het gevoel van ‘Ik doe er niet toe.’ Maar daarmee voldoe ik nooit aan mijn behoefte aan erkenning en waardering want ik waardeer mezelf niet.

3.

Wanneer ik altijd alles perfect doe, word ik niet genegeerd. Ik vermijd dan het gevoel van ‘Ik kan het niet.’ Maar daarmee voldoe ik nooit aan mijn behoefte aan ontwikkeling want ik ben bang om fouten te maken.

Veranderen is moeilijk

Veranderen is moeilijk omdat we in eerste instantie het verhaal over onszelf moeten veranderen. Meestal zijn we ons daar niet bewust van. We weten niet eens dat een verhaal ons in de weg staat.

Bovendien zijn we bang voor verandering. We zijn bang wat anderen van ons vinden. Zullen ze ons afwijzen, afkeuren of buitensluiten? Dat zijn belangrijke consequenties voor ons bestaan.

Angst houdt de verandering tegen en ontneemt ons lef om nieuwe dingen uit te proberen. Daarom zijn we voorzichtig en verzinnen van alles om maar niet te hoeven veranderen.

Waarom willen we niet echt veranderen?

We zijn bang dat we door te veranderen meer verliezen dan winnen. Dat is ook de reden waarom mensen niet snel veranderen. We zijn niet zo bang voor verandering. We zijn bang voor verlies. Daarom willen we de status quo behouden.

Toch is juist geen verandering de reden dat we in de ellende terechtkomen. Want de status quo is ellende. Maar wij kiezen liever voor een bekend probleem dan voor een onbekende oplossing. Het probleem is bekend, dus het geeft ons een gevoel van controle.

Controle houdt de ellende in stand

Omdat we weten hoe we moeten omgaan met dagelijkse problemen, denken we dat we grip hebben op ons leven. We weten wat er gaat komen en hoe we erop reageren. Wat we vergeten is, dat we daardoor de ellende in stand houden.

Weerstand tegen verandering komt neer op een behoefte aan controle. Zodra de stress in ons leven toeneemt, vervallen we in de oude gewoonten. Deze gewoonten zijn verhalen die we ons over onszelf vertellen. Deze verhalen weerhouden ons om in actie te komen.

Hoe kan ik mijn overtuiging veranderen?

Onze overtuigingen veranderen we door anders naar onszelf te kijken. Dat betekent dat we onze overtuigingen moeten uitdagen. Klopt het wel wat we denken? En wat kan de situatie nog anders betekenen?

Verder hebben we bewijzen nodig die onze nieuwe overtuigingen ondersteunen. Daarom is het belangrijk om nieuwe ervaringen op te doen. Dat doen we door te handelen in strijd met onze ouden strategieën en andere opties uit te proberen.

Wat wil ik op dit moment?

Is dat de beste optie voor deze situatie?

Wat voor andere opties zijn er nog?

Veranderen is moeilijk

Door ons bewust te zijn van onze basismotieven en strategieën, kunnen we een echte verandering in ons leven teweegbrengen. Niet iedereen zal daar blij mee zijn. Anderen hebben ons in een hokje gestopt en nu moeten ze een nieuw hokje voor ons vinden.

Niet iedereen zal ons nieuwe gedrag accepteren. Het kan dus dat we echt mensen verliezen. Wanneer dat gebeurt, betekent dat alleen dat ze gehecht waren aan hun beeld van ons maar niet aan onze authentieke zelf. Wanneer ze ons niet willen hebben, zoals we echt zijn, weten we in principe genoeg.

Bron: “Het moet allemaal anders.” Jean-Pierre van de Ven

Lees over wat je innerlijke criticus is en hoe je hem kunt sussen, zodat hij jou niet belemmert. Als je dat kunt, zul je meer durven en bereiken.