Waarom is veranderen zo moeilijk?

Gedragsverandering is moeilijk. Wie ooit heeft geprobeerd om zich aan zijn nieuwjaarsvoornemens te houden, weet hoe lastig het is. 25% geeft het binnen  één week weer op. De kans op duurzame verandering is hooguit 20%. Dat betekent dat 80% van ons nooit zal veranderen. Waarom is veranderen zo moeilijk?

95% van alles wat we denken, voelen en doen verloopt 

automatisch 

Onze hersenen doen er alles aan om energie te sparen want energie is nodig om te overleven. Daardoor is slechts 5% van onze keuzes bewust.

Verandering is moeilijk maar niet onmogelijk.

3 breinen die ons leven bepalen

Onze hersenen bestaan uit 3 breinen:

• Het reptielenbrein
• Het zoogdierenbrein
• Het mensenbrein

Elk brein heeft een andere invloed op gedrag. Kort samengevat:

• Het reptielenbrein doet wat het gewend is.
• Het zoogdierenbrein doet wat goed voelt en lekker is.
• Het mensenbrein rechtvaardigt wat de andere twee doen.

Het klinkt alsof onze hersenen met ons doen wat ze willen. En dat klopt! Tot het moment dat we ons daar bewust van worden en de invloed van ons mensenbrein gaan uitbreiden. Maar eerst leren we hoe elk brein ons precies beïnvloedt.

Onze hersenen doen met ons wat ze willen. Tot het moment dat we ons daar bewust worden en de controle overnemen.

Het reptielenbrein

Het reptielenbrein is 500 miljoen jaar oud en omvat de hersenstam en het ruggenmerg. Hetzelfde brein heeft bijvoorbeeld een slang, krokodil of schildpad.

Het reptielenbrein regelt alle automatische processen, zoals:

• ademhaling
• hartslag
• lichaamstemperatuur
• vertering

Daarmee zorgt het reptielenbrein dat de mens niet uitsterft.

 In het reptielenbrein vinden we ook het overlevings- mechanisme:

vechten, vluchten of bevriezen en gek genoeg ook al onze

gewoontes

Gewoontes zijn fietsen, autorijden, veters strikken, tandenpoetsen of ruziemaken met je partner.

Een kleine trigger kan dit programma activeren. We hebben het niet in de hand. We blijven dit gedrag herhalen ook al heeft het negatieve gevolgen voor ons. Tenminste, tot we ons daarvan bewust worden en op tijd ingrijpen.

We kunnen de gewoontes doorbreken door ons daarvan bewust te worden en door ander gedrag te kiezen.

Het zoogdierenbrein

Het zoogdierenbrein is 200 miljoen jaar oud en wordt ook het limbisch systeem genoemd. Hetzelfde brein heeft bijvoorbeeld een hond, kat of paard.

Het zoogdierenbrein regelt

• intuïtie
• emoties
• motivatie
• sociaal gedrag

Daardoor is het gevoelig voor straf en beloning.

Als iets goed voelt of lekker is, zal het zoogdierenbrein gemotiveerd zijn om het te herhalen.

Voelt het niet goed of is het niet lekker, stopt het zoogdierenbrein ermee. Het doet er niet toe of iets gezond of ongezond is. Wanneer roken goed voelt, zal ons zoogdierenbrein ons motiveren om te roken. Wanneer broccoli vies smaakt, zullen we het links laten liggen.

Het reptielenbrein en het zoogdierenbrein handelen onbewust.

Ze gaan voor directe bevrediging van behoeften zodat de soort overleeft. Ze kennen geen taal en kunnen niet denken. Reptielen en lagere zoogdieren zijn zich er  dus niet van bewust wat ze doen en ze denken daar ook niet over. Hetzelfde gebeurt bij ons wanneer we ons mensenbrein niet gebruiken. Dus in 95% van alle gevallen.

Het mensenbrein

Het mensenbrein heet officieel neocortex en is 100 tot 200 duizend jaar oud. Het is de computer van de mens. Het mensenbrein maakt mogelijk dat we gebruikmaken van de taal en kunnen denken.

Het stuurt ingewikkelde processen aan zoals analyseren, structureren en ordenen. Het zorgt ervoor dat we bevrediging kunnen uitstellen. Dankzij het mensenbrein kunnen we doelen stellen, hebben we een mening, normen en waarden.

Als het gedrag past binnen onze normen en waarden en goed voelt, wordt het herhaald, anders niet.

Wanneer gezondheid voor ons belangrijk is en eten van groenten goed voelt, blijven we het herhalen. Wanneer niet, dan niet.

Hoe gedragen we ons bij stress?

Het mensenbrein is 200 – 500 miljoen jaar jonger dan het reptielenbrein en het zoogdierenbrein. Daarom is het niet zo krachtig en overtuigend als de andere twee.

Van zichzelf denkt het mensenbrein dat het heel belangrijk is en heeft daarom narcistische trekjes.

In de praktijk blijkt het mensenbrein minder invloed te hebben dan we denken.

Dat komt omdat het mensenbrein traag is. Het heeft veel tijd nodig om informatie te verwerken. Wanneer er plotseling een kind voor onze auto springt, hebben we geen tijd om na te denken. Het reptielenbrein en het zoogdierenbrein nemen het over en we handelen automatisch.

Op dat moment wordt het mensenbrein letterlijk uitgeschakeld. Het zou te veel tijd kosten om tot een goede reactie te komen. Onder stress vallen we terug op onze instincten en gewoontes.

We denken niet na. We handelen reflexmatig door te vechten, vluchten of bevriezen.

Daardoor doen we iets anders dan we zeggen. Zolang we geen last hebben van stress, zijn we nog in contact met onze normen en waarden en handelen we in overeenstemming met onze ideeën. Maar zodra stress toeslaat, spelen ze geen rol meer.

Tenzij er iets onverwachts gebeurt, waarvoor geen gewoontegedrag is opgeslagen in ons reptielenbrein. Dan gebruiken wen wel ons mensenbrein om na te denken.

Als we twijfelen, winnen het reptielenbrein en het zoogdierenbrein altijd.

Het mensenbrein verzint achteraf een verhaaltje om het te rechtvaardigen:

• ‘Het lag niet aan mij’
• ‘Het hoeft niet perfect’
• ‘Anderen doen het ook’

Hoe gedragen we ons bij stress?

Het mensenbrein is 200 – 500 miljoen jaar jonger dan het reptielenbrein en het zoogdierenbrein. Daarom is het niet zo krachtig en overtuigend als de andere twee.

Van zichzelf denkt het mensenbrein dat het heel belangrijk is en heeft daarom narcistische trekjes.

In de praktijk blijkt het mensenbrein minder invloed te hebben dan we denken.

Dat komt omdat het mensenbrein traag is. Het heeft veel tijd nodig om informatie te verwerken. Wanneer er plotseling een kind voor onze auto springt, hebben we geen tijd om na te denken. Het reptielenbrein en het zoogdierenbrein nemen het over en we handelen automatisch.

Op dat moment wordt het mensenbrein letterlijk uitgeschakeld. Het zou te veel tijd kosten om tot een goede reactie te komen. Onder stress vallen we terug op onze instincten en gewoontes.

We denken niet na. We handelen reflexmatig door te vechten, vluchten of bevriezen.

Daardoor doen we iets anders dan we zeggen. Zolang we geen last hebben van stress, zijn we nog in contact met onze normen en waarden en handelen we in overeenstemming met onze ideeën. Maar zodra stress toeslaat, spelen ze geen rol meer.

Tenzij er iets onverwachts gebeurt, waarvoor geen gewoontegedrag is opgeslagen in ons reptielenbrein. Dan gebruiken wen wel ons mensenbrein om na te denken.

Als we twijfelen, winnen het reptielenbrein en het zoogdierenbrein altijd.

Het mensenbrein verzint achteraf een verhaaltje om het te rechtvaardigen:

• ‘Het lag niet aan mij’
• ‘Het hoeft niet perfect’
• ‘Anderen doen het ook’

discipline

Om te veranderen hebben we wilskracht en discipline nodig. 

Discipline kunnen we niet aanleren. Die moeten we gewoon afdwingen.

Nieuwe gewoontes ontwikkelen om te veranderen

Het is een fabeltje dat we een gewoonte binnen 66 dagen kunnen ontwikkelen. Het is een gemiddelde en het geldt lang niet voor iedereen.

Bij de ene duurt het 18 dagen om een gewoonte te ontwikkelen, terwijl de ander daar 250 dagen voor nodig heeft.

Stel dus, dat het bij jou 250 dagen duurt. Ga je er dan voor? Als het niet zo is, hoef je niet eens te beginnen. Daarmee bespaar je jezelf veel tijd en frustratie.

Motivatie maakt verandering mogelijk

Motivatie is namelijk cruciaal. De instelling die we nodig hebben om te veranderen  is: Het voelt niet goed en ik doe het toch. Want het zal niet altijd goed voelen. Veranderen is de mentale fitnesstraining.

De enige manier om duurzaam te veranderen is elke keer opnieuw hetzelfde herhalen tot het is ingesleten.

80% van de mensen heeft niet genoeg discipline om door te zetten. En hoe zit het met jou?

Bron: “Waarom veranderen (meestal) mislukt” Martin Appelo

tips