Wat zijn afweermechanismen?
Afweermechanismen zijn trucjes van je geest. Met deze trucjes probeert je geest je te beschermen tegen pijnlijke emoties en je onvervulde behoeften te vervullen. Afweermechanismen zijn in je kinderjaren ontwikkeld om je te beschermen tegen pijn, verdriet en spanning. Daarom worden ze ook beschermingsmechanismen genoemd.
Ooit levensreddend, nu levensbedreigend
De taak van de afweermechanismen in het verleden was om je leven te redden door de relatie met een belangrijke persoon te behouden. Hier en nu werken de afweermechanismen je relaties tegen. Wanneer je als volwassene nog steeds afweermechanismen gebruikt, betaal je daar een hoge prijs voor – je relaties met anderen gaan eronder door.
Word stress de baas en krijg grip op je leven!
Afweermechanismen zijn automatische programma’s
Afweermechanismen zijn programma’s die jou op een automatische wijze laten reageren. Zonder dat je het in de gaten hebt, wordt jouw automatische programma onbewust geactiveerd. Dat gebeurt wanneer iets in het heden jou aan je verleden herinnert. Jouw reactie is dan een oude reactie op een nieuwe situatie.
Hoe weet je of je afweermechanismen gebruikt?
Het is lastig om afweermechanismen bij jezelf te ontdekken. Ze willen jou beschermen, dus ze laten zich niet zo makkelijk ontmaskeren.
Bij anderen vallen afweermechanismen je echter makkelijker op. Telkens wanneer iemand buiten proporties op een situatie hier en nu reageert, kun je vermoeden dat zijn of haar afweermechanisme is geactiveerd.
Voorbeeld:
Iemand kan zijn sleutels niet vinden en wordt daardoor razend, vloekt en schopt tegen de deur.
Deze reactie lijkt te heftig. Even mopperen en om hulp vragen zou meer op zijn plaats zijn.
Hier is een afweermechanisme actief.
Wanneer de reactie niet proportioneel is tot de situatie.
5 afweermechanismen
Volgens het PRI-model (Past Reality Integration) zijn er 5 afweermechanismen:
- Valse Hoop
- Valse Macht
- Ontkenning van Behoeften
- Primaire Afweer
- Angst
Valse Hoop
Valse Hoop roept gedachten, gevoelens en gedragingen op die gepaard gaan met een gevoel van urgentie. Er moet meteen iets gebeuren terwijl er helemaal geen urgentie is. Uitspraken die dit afweermechanisme door laten schemeren beginnen vaak met “Ik moet …”
“Ik moet deze e-mail meteen beantwoorden.”
“Ik moet hem meteen terugbellen.”
“Ik moet de bank stofzuigen.”
“Ik moet dit afkrijgen.”
Valse Hoop roept gedachten op die gepaard gaan met urgentie terwijl er geen urgentie is.
Valse Hoop = perfectionisme en burn-out
Valse Hoop genereert stress, slapeloosheid, malen, perfectionisme, burn-out en verslaving. Je kunt niet ontspannen en probeert tot rust te komen met drank, ongezond eten of drugs.
Wanneer Valse Hoop actief is, heb je behoefte aan erkenning en ben je anderen aan het pleasen. Je hoopt met ‘goed’ gedrag te krijgen, waar je behoefte aan hebt.
Met Valse Hoop leef je op voorwaarden: “Als dit dan dat.”
Stress en teleurstelling
Valse Hoop als afweermechanisme levert vooral veel stress op. Dat komt omdat je gefocust bent op alles buiten jezelf. Je bent bezig met het vervullen van behoeften van anderen en het voldoen aan verwachtingen van anderen.
Daardoor verwaarloos je je eigen behoeften. Met Valse Hoop hoop je waardering, liefde, erkenning en acceptatie te bereiken. Helaas bereik je daarmee alleen afwijzing, teleurstelling en eenzaamheid. Dus precies dat wat je wilt vermijden.
Valse Hoop levert teleurstelling en afwijzing op in plaats van erkenning en waardering.
Onbevredigd gevoel
Valse Hoop ontstaat wanneer je als kind niet krijgt wat je nodig hebt. Deze behoefte probeer je als volwassene alsnog te vervullen. Je denkt dat je krijgt wat je nodig hebt, wanneer je je best doet. Helaas is het onmogelijk om in te halen wat je in je kinderjaren hebt gemist. Daarom raak je keer op keer teleurgesteld.
Onvervulde behoeften uit het verleden kunnen nooit worden vervuld. Daarom laat Valse Hoop je altijd met een onbevredigd gevoel achter. Hoe vaak je partner ook tegen je zegt, dat die van je houdt, is het nooit genoeg.
Valse macht
Wanneer dit afweermechanisme actief is, wil je met alles wat je denkt, voelt en doet, maar één boodschap verkondigen:
Er is niets mis met mij.
Er is iets mis met de rest van de wereld.
Elke negatieve gedachte die een veroordeling van een ander bevat, is een vorm van Valse Macht.
Wanneer Valse Macht actief is, reageer je boos, geïrriteerd, jaloers, oordelend en kritisch. Met dit gedrag intimideer je anderen. Daardoor kun je autoritair, rigide en veeleisend overkomen. Je hebt ook neiging om te straffen.
Ik heb altijd gelijk
Je denkt dat je altijd gelijk hebt. Je wordt snel boos wanneer iemand niet doet wat je wilt, niet snel genoeg is of een andere mening heeft. Je wilt hem of haar niet eens begrijpen. Wanneer Valse Macht actief is, luister je niet. Het liefst wil je mensen veranderen, zodat ze worden zoals jij bent.
Valse Macht zorgt voor conflicten met andere mensen. Je kunt er ook lichamelijke klachten door ontwikkelen, zoals migraine, hoofdpijn of hoge bloeddruk.
Wanneer Valse Macht bij je actief is, merk je nogal dat er iets mis is maar je zoekt het niet bij jezelf. Je beschuldigt anderen dat ze dom, onzorgvuldig, immoreel, lui en gemeen zijn.
Word stress de baas en krijg grip op je leven!
Primaire Afweer
Wanneer Primaire Afweer actief is, denk je dat je niet deugt, dat je slecht bent, dat het jouw schuld is wanneer iets niet goed gaat en het wordt je allemaal te veel.
Gedachten die door jouw hoofd schieten zijn:
“Ik ben nergens goed voor.”
“Ik verpest altijd alles.”
“Ik kan het niet aan. Het is me allemaal te veel.”
“Niemand vindt me aardig. Ik ben saai.”
“Ik ben onbelangrijk.”
Gebrek aan zelfvertrouwen
Alle gedachten en gevoelens bij de Primaire Afweer komen erop neer dat er iets mis is met jou. Daarom is het gevolg van de Primaire Afweer weinig energie, gebrek aan zelfvertrouwen, onzekerheid, schuld en schaamte. Wanneer dit afweermechanisme veel bij jou actief is, kun je depressief worden.
Wanneer je lange tijd last hebt van dit afweermechanisme, ga dan naar het moment wanneer je je nog goed voelde. Misschien was dat jaren geleden. Welke gebeurtenis heeft de Primaire Afweer geactiveerd?
Ontkenning van Behoeften
Wanneer Ontkenning van Behoeften actief is, denk je eigenlijk:
“Ik heb geen probleem.”
Alles lijkt oké. Mensen bij wie dit afweermechanisme actief is, zijn aardig, meegaand, ontspannen, zorgeloos en lijken nauwelijks problemen te hebben.
Ontbreken van emoties
Het probleem van het afweermechanisme Ontkenning van Behoeften is het ontbreken van emoties of behoeften.
Het lijkt alsof het hoofd en het lichaam niet goed met elkaar communiceren.
Het hoofd weet niet wat er aan de hand is
met het lichaam.
Daarom voel je fysiek letterlijk minder. Verschijnselen zoals een lichte koorts, kou, warmte en zelfs pijn merk je niet op. Ontkenning van Behoeften kan daarom zelfs levensbedreigend zijn.
Gebrek aan intimiteit
Ontkenning van Behoeften herken je verder aan gebrek aan intimiteit. Mensen bij wie dit afweermechanisme actief is, hebben nauwelijks goede vrienden.
Verder vinden ze het moeilijk om emotionele intimiteit aan te gaan, zelfs met hun partner en kinderen.
Ze tonen geen gevoelens. Daarom kunnen ze zich eenzaam voelen. Ontkenning van Behoeften behoedt je voor kwetsbaarheid.
Er is niets mis met mij
Ontkenning van Behoeften kenmerkt zich ook door uitstelgedrag, vergeetachtigheid, geen verantwoordelijkheid nemen en een gevoel van mentaal, emotioneel en fysiek verdoofd zijn.
Niets lijkt echt belangrijk. Met dit afweermechanisme ontken je niet alleen je eigen behoeften, maar je negeert ook de behoeften van een ander:
“Hij zal het vast niet erg vinden als …”
Iemand bij wie Ontkenning van Behoeften actief is denkt dat er niets mis is met hem of haar.
Dat zijn anderen die problemen hebben met zijn of haar gedrag.
Angst
Wanneer het afweermechanisme Angst actief is, ben je bang, nerveus en gespannen in situaties die niet gevaarlijk zijn, zoals de deur uit gaan. Om deze angst niet te voelen, vermijd je plekken, situaties en mensen die dit afweermechanisme activeren. Daardoor wordt jouw leven voorspelbaar, risicoloos en benauwd. Het gevolg daarvan zijn fobieën, paniekaanvallen en slapeloosheid.
Ontkenning van de realiteit
Alle afweermechanismen betekenen ontkenning van de realiteit zoals die was in het verleden. Dit zijn programma’s die ons beschermen tegen gevoelens die wij niet willen voelen.
Wanneer je getriggerd wordt en jouw programma wordt geactiveerd, beschermt dit programma jouw tegen pijn die je niet wilt voelen. Je wordt bijv. boos om geen verdriet te voelen omdat het pijnlijker zou zijn dan boosheid.
Zolang je je laat leiden door je automatische programma, blijf je in het verleden leven in plaats van in het heden.
Hoe ga je om met afweermechanismen?
De eerste stap om je afweermechanisme te verslaan, is het te herkennen. Je merkt dat je automatische programma wordt geactiveerd wanneer je last krijgt van heftige emoties die niet proportioneel zijn tot de situatie. Of wanneer je helemaal niets voelt, terwijl dat wel op zijn plaats is.
3 vragen om je afweermechanisme te verslaan:
Wanneer je herkent dat je automatische programma actief is, neem even pauze. Sta even stil bij wat er gebeurt en stel jezelf deze vragen.
- Wat betekent deze gebeurtenis voor me?
- Waar doet die me aan denken?
- Wat zijn de feiten?
Omkering
Door je bewust te worden van je automatische programma, kun je je gedachte, je gevoel en je gedrag omkeren. Wanneer je naar de feiten kijkt en je niet laat leiden door je automatische gedachten en gevoelens zul je veel adequater reageren op de situatie.
Word stress de baas en krijg grip op je leven!
Wat verder?
Wil je je automatische reacties beheersen en je relaties verbeteren? Meld je dan aan voor een kortdurende psychosociale therapie of coaching persoonlijke ontwikkeling en krijg uiteindelijk grip op je leven. Neem contact met mij op.
Maak een afspraak
Neem contact met mij op en maak een afspraak voor een vrijblijvend verkenningsgesprek voor therapie of coaching. De meeste zorgverzekeraars vergoeden psychosociale therapie vanuit de aanvullende zorgverzekering.
Bel 06-20 59 20 11 of mail naar info@dpssimply.nl
Ik help jongvolwassenen met een druk hoofd en rusteloze 40-tigers met een drukke baan en een druk gezinsleven.
Ik geloof dat je niet altijd invloed hebt op wat er om je heen gebeurt maar je hebt wel altijd invloed hoe je erop reageert. Ik kan je helpen om regisseur te worden van je leven in plaats van alleen een rol in andermans leven te spelen.
Neem dus contact met mij op en zet de eerste stap naar meer grip op je leven.
Ik ben erkend registertherapeut en therapie bij mij wordt vergoed door zorgverzekeraars uit de aanvullende verzekering, je hebt geen verwijsbrief nodig van je huisarts en je eigen risico blijft intact.
Lees ook:
Stappenplan om angst te overwinnen. 7 tips voor meer rust en zelfvertrouwen.
Angst overwinnen = persoonlijke ontwikkeling en succes Angst overwinnen is cruciaal als het gaat om persoonlijke ontwikkeling en succes. Wanneer je geen ‘nee’ durft te zeggen, geen grenzen stelt en conflicten vermijdt, heb je waarschijnlijk last van angst. Daardoor...
De formule voor verandering. 7 belangrijke stappen die bepalen of het je lukt om te veranderen.
Formule voor verandering De formule voor verandering luidt: V = P x N x A x D x W x V x V. Ik zal deze formule gedetailleerd aan je uitleggen. Want als je wilt veranderen, heb je die nodig. Maar wil je echt veranderen? Zit je klem? Voel je je ellendig en denk je...
Waarom lukt het ons niet om te veranderen? Belangrijke feiten over onze hersenen.
Waarom is veranderen zo moeilijk? Gedragsverandering is moeilijk. Wie ooit heeft geprobeerd om zich aan zijn nieuwjaarsvoornemens te houden, weet hoe lastig het is. 25% geeft het binnen één week weer op. De kans op duurzame verandering is hooguit 20%. Dat betekent...
Raphaëlstraat 1
7031 BA Wehl